پلیس در جایگاه ضابط دادگستری به سبب تعامل مستقیم و مستمر با شهروندان، نقشی اساسی در چرخه عدالت کیفری دارد. حقوق شهروندی از جمله اموری است که کوچک ترین مسامحه نسبت به آن در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی موجبات تضییع آزادی های اساسی و در مواردی زمینه نقض حقوق او را فراهم می سازد. شهروندان از پلیس انتظار دارند در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی، تلاش خود را تنها منحصر به جمع آوری دلایل علیه او نکند و بکوشد در کمال بی طرفی در جهت اثبات حقیقت دلایل له و علیه را جمع آوری نماید. هدف از این تحقیق تبیین نقش و جایگاه پلیس در رعایت حقوق شهروندیباتکیه برآموزه های اسلامی است. حقوق شهروندی از مباحث مهم حقوقی و از شاخه های اصلی حقوق عمومی به حساب می آید که از روابط بنیادین میان مردم و حکومت بحث می کند. حقوق شهروندی در نگاه غربی بیشتر ناظر به حقوق مشارکت شهروندان در اداره امور کشور است و ابعاد متفاوت آن را در بر می گیرد. معنا و مفهوم اصلی حقوق شهروندی، رعایت و حفظ حقوق افراد و انسان ها در بخش کلان جامعه است، اما حقوق شهروندی از نظر قرآن وآموزه های اسلامی، برخلاف مکتب حقوق طبیعی که ملاک قوانین و قواعد حقوق شهروندی را تنها واقعیات عینی می داند و همچنین برخلاف مکتب حقوق عقلی محض که تنها دستورات عقل عملی را ملاک حقوق و قانون قرار می دهد و نیز برخلاف مکتب حقوق پوزیتویستی که قانون و حقوق شهروندی را دارای ماهیتی صرفاً قراردادی و اعتباری می داند، ماهیتی دو رویه و مزدوج دارد؛ یعنی دارای ماهیتی اعتباری-واقعی است؛ زیرا از یک طرف متعلق جعل و اراده خداوند است و از سویی، اراده تشریع الهی همسو با اراده تکوینی او است و در نتیجه قوانین اسلام در تبیین حقوق شهروندی مبتنی بر واقعیات و مصالح و مفاسد است.

پلیس بعنوان تأمین کننده نظم و امنیت، نقشی مهم بعنوان بازوان پرتوان سازمان قضایی کشور در رسیدگی و نظارت بر جرائم دارد. علاوه تأمین امنیت نظارت بر اجرای صحیح احکام اجرایی و روند صحیح اجرای قانون از مهمترین این اقدامات توسط پلیس به شمار می رود که همه آن با هدف عملیاتی نمودن حقوق شهروندی صورت می پذیرد. حقوق شهروندی در ایران با تکیه بر موازین اسلامی و با نظارت مستمر پلیس بعنوان ضابطین قانون انجام می پذیرد. آموزه های دینی به ویژه مذهب تشیع نقش پر رنگی را در حقوق شهروندی شهروندان ایرانی بر عهده دارد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به انجام رسیده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش و جایگاه آموزه های دینی در عملکرد پلیس بعنوان نیرویی است که ضامن و ناظر بر اجرای صحیح حقوق شهروندی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بر اساس گفتمان حاکم بر نظام جمهوری اسلامی ایران، موازین و آموزه های دینی نقشی تعیین کننده در اجرایی شدن حقوق شهروندی دارد. از آنجایی که پلیس وظیفه نظارت بر اجرای صحیح حقوق شهروندی را بر عهده دارد تمسک به قانون و رعایت حقوق شهروندان و حفظ کرامت انسانی شهروندان را بر اساس موازین اسلامی سرلوحه کار خویش ساخته است اگر چه در این زمینه کمی ها و کاستی هایی نیز مشاهده می شود اما در مجموع گفتمان غالب در اجرای حقوق شهروندی در ایران همان به رسمیت شناخته شدن آموزه های دینی با تکیه بر اجرای صحیح و درست حقوق شهروندی است.

زمینه و هدف: امروزه، حقوق شهروندی از دغدغه های اندیشمندان علوم اجتماعی و از موضوعات موکد جوامع مدنی است. نگرشی بر مقولات این حوزه، مبین این است که می توان به جای اتخاذ موضعی انفعالی و تکرار ادبیات سیاسی - اجتماعی غرب، با تقاعدی خاضعانه بر خوان فراخ شریعت، جلوه های راستین حقوق شهروندی را دریافت. این مختصر، شمایی از حقوق شهروندی در قرآن و نهج البلاغه را به قاب کلام می کشد تا شاید اندیشه پژوهندگان را به سمت جستارهای بیشتر و عمیق تر معطوف دارد. هدف این مقاله بررسی مفهوم شناختی شهروندی و ردپای آن در قلمرو قرآن و سنت است.روش: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است که با اتکای به بررسی منابع اسلامی صورت می پذیرد.یافته ها: در آیات قرآن و کلام معصومین ضمن تبیین قواعد کلی حقوق شهروندی، ساز و کارهایی در پیاده سازی و تبلور این حقوق در اجتماع طراحی شده است.بحث و نتیجه گیری: به رغم ظاهر نوظهور اصطلاح حقوق شهروندی و توهم ابتنای آن بر آموزه های لیبرال، ابعاد مفهومی و ضرورت پاسداشت این حقوق، پیش از این با انسجامی بی بدیل در آموزه های اسلامی وجهه توجه و تاکید شارع قرار گرفته است. با نگاهی به قرآن و نهج البلاغه، ابعاد حقوق شهروندی و لزوم رعایت حقوق انسانی بدون اعمال ممیزاتی چون تیره و تبار و حتی مذهب (در قدر متیقنی از این حقوق)، به وضوح قابل مشاهده است. با وجود این، تحقق حقوق شهروندی مستلزم شناخت آحاد مردم اجتماع از کلیه حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدنی و سیاسی خود می باشد. به نظر می رسد این مهم با اتخاذ راهبرد افزایش سطح آگاهی شهروندان و نهادینه سازی تدریجی اصول حقوق شهروندی از طریق آموزش های هدفمند و ایجاد انس با آموزه های قرآن و سیره معصومین (ع) ضمن کارگذاری بسترهای عمل به حقوق مزبور، در تمامی سطوح زندگی اجتماعی از سوی شهروندان، میسر خواهد گردید.

هدف: حقوق نظامی یکی از گرایش های بسیار مهم در قلمرو حقوق کیفری و بحث برانگیز در مقایسه با آموزه های حقوق شهروندی است. حقوق جزای نظامی هنگامی که با آموزه های نوین حقوق شهروندی برخورد می کند، وجوه افتراق و اشتراک متعددی میان این دو حوزه پدیدار می شود که پرداختن به آن از نظر علمی دارای اهمیت است. ازآنجایی که ضابطان دادگستری به ویژه ماموران ناجا یکی از مشمولین اصلی حقوق نظامی به شمار می آیند و از سویی به عنوان بازوان اجرایی حقوق عامه با آموزه های حقوق شهروندی ارتباط پیدا می کنند، جهت تبیین حقوق و تکالیف آنان در چارچوب منشور، اقتضا دارد بایسته های حقوق شهروندی نسبت به حقوق نظامی مورد سنجش قرار گیرد. روش: روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی است که اطلاعات اولیه از طریق کتابخانه ای گردآوردی شده است. پس از تحلیل داده های اولیه نتایج حاصل از مطالعه نظری در مباحث حقوق شهروندی و حقوق نظامی به دست آمده است. یافته ها: یافته های این پژوهش حکایت از آن دارد که حقوق نظامی همواره تحت تاثیر آموزه های حقوق شهروندی قرار داشته است، بر این اساس با تلفیق بایسته ها و الزامات حقوق شهروندی نسبت به حقوق نظامی مشاهده می شود در برخی موارد بین این دو حوزه اشتراک ها و پیوندهایی وجود داشته و در برخی موارد تضادها و تزاحم هایی دیده می شود. نتیجه گیری: اگرچه تحولات صورت گرفته در قوانین موضوعه، به نفع آموزه های حقوق شهروندی بوده و در این رابطه تدوین منشور حقوق شهروندی نهاد ریاست جمهوری و برخی قوانین مرتبط نیز بر حقوق نظامی تاثیر داشته، لکن شایسته است حقوق نظامی نیز در این حوزه بیشتر موردتوجه قانونگذار قرار گیرد.

زمینه و هدف: در طول تاریخ عوامل مختلفی مانع دستیابی شهروندان به حقوق خود شده است یکی از مهم ترین آن ها، عامل جنسیت می باشد. وضعیت زنان در ایران در طول تاریخ دستخوش تحولات بسیاری قرار گرفته است و امروزه از جنبه های مختلف نیازمند شناسایی نیازها و یافتن راه کارهای قانونی می باشد. در متن «منشور حقوق شهروندی» اولویت رعایت حقوق زنان به عنوان نیمی از جامعه لحاظ شده است، اما اهتمام لازم برای شناسایی ضعف ها و رعایت دقیق و بی قید و شرط آن به عمل نیامده و رعایت آن با چالش های بسیاری مواجه بوده است. با توجه به این نکات، مطالعه و شناسایی چالش های حقوق شهروندی زنان برای ما ضرورتی اساسی است، لذا هدف این پژوهش بررسی میزان آگاهی زنان از حقوق شهروندی خویش، احصای حقوق شهروندی زنان در منشور حقوق شهروندی و همچنین انتظارات آنان از دولت بوده است. مواد و روش ها: در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای نسبت به جمع آوری و مطالعه منابع مورد نیاز اقدام نموده و با مقایسه داده های حاصل از مطالعه سعی در انتخاب و بهره مندی از دقیق ترین اطلاعات در کتب و اسناد و سایت های قابل دسترسی برای توصیف و تبیین موضوع شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که بعد از دوره مشروطیت دولت ها همواره کوشیده اند که حقوق شهروندی زنان بهبود یابد، گرچه تدوین و ابلاغ «منشور حقوق شهروندی» تحول مثبت در زمینه حقوق شهروندی زنان محسوب می شود، اما برخی مواد منشور در تضاد کامل با متن قوانین قرار دارد. همچنین عدم مکانیسم آموزش حقوق شهروندی بالاخص در قبال زنان و فقدان ضمانت اجرایی لازم و توجه کم تر به خشونت علیه زنان از مهم ترین چالش های منشور حقوق شهروندی است. نتیجه گیری: وضعیت حقوق شهروندی زنان در ایران حاصل مجموعه ای پیچیده از عوامل تاریخی اجتماعی و فرهنگی مذهبی، سیاسی است و هر نوع تحولی در این زمینه نیازمند شناخت کامل این زمینه هاست. نباید پنداشت که وجود قوانین حتی توجه قانون اساسی به حقوق شهروندی، به تنهایی تضمین کننده این حقوق در جامعه باشد. شهروندی یک فرهنگ است که نیاز به آموختن و نهادینه شدن در طول زمان دارد.